ปักกิ่ง, 4 เม.ย. (ซินหัว) -- "ขอมอบช่อดอกไม้นี้ให้แด่ท่าน เมื่อเช็งเม้งเวียนมาอีกครา แม้ไร้กลิ่นหอมให้สัมผัส แต่แฝงไว้ด้วยความโศกเศร้าและความคิดถึง" ข้อความหนึ่งบนมินิโปรแกรม "เช็งเม้งออนไลน์" (cloud memorial) บนวีแชท เทคโนโลยีดิจิทัลรูปแบบใหม่และแนวปฏิบัติที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งกำลังเปลี่ยนแปลงวิธีที่ผู้คนนับล้านใช้ในการสืบสานประเพณีโบราณในเทศกาลชิงหมิงหรือเช็งเม้ง วันที่ผู้คนพร้อมใจรำลึกถึงบรรพบุรุษ ซึ่งตรงกับวันที่ 4 เม.ย. ในปีนี้

ทางการของตำบลสือซานหลิง ซึ่งอยู่ห่างจากใจกลางกรุงปักกิ่งไปทางเหนือและต้องใช้เวลาเดินทางด้วยรถยนต์ราว 1 ชั่วโมง ได้เปิดตัวมินิโปรแกรมเช็งเม้งออนไลน์บนวีแชทเพื่อให้ประชาชนสามารถรำลึกถึงผู้ล่วงลับผ่านระบบออนไลน์ โดยผู้ใช้สามารถอัปโหลดภาพถ่ายและวิดีโอของบุคคลอันเป็นที่รัก สร้างอัลบั้มรำลึกดิจิทัลเฉพาะบุคคล ตลอดจนสร้างอวตารปัญญาประดิษฐ์ (AI) เพื่อเก็บรักษาความทรงจำเกี่ยวกับบรรพบุรุษของพวกเขา

ในปี 2008 รัฐบาลประกาศให้เทศกาลเช็งเม้งเป็นวันหยุดสาธารณะ ซึ่งถือเป็นการตัดสินใจที่มีความสำคัญทั้งในด้านวัฒนธรรมและเชิงปฏิบัติ เนื่องจากชาวจีนมีความเคารพนับถือต่อขนบธรรมเนียมเกี่ยวกับบรรพบุรุษอย่างลึกซึ้งมายาวนาน และท่ามกลางกระแสความเป็นเมืองที่พาผู้คนนับล้านออกจากบ้านเกิดเพื่อไปเรียนหรือหางานทำ วันหยุดดังกล่าวจึงเป็นช่วงเวลาที่ไม่ได้เป็นเพียงโอกาสในการกลับไปเคารพบรรพบุรุษที่สุสานของตระกูล แต่ยังเป็นโอกาสกลับบ้านและพบปะญาติพี่น้องอีกด้วย

อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุกคนที่สามารถเดินทางไกลกลับบ้านเกิดได้ ตำบลสือซานหลิงจึงได้นำเสนอนวัตกรรมข้างต้น โดยโปรแกรมรำลึกแบบดิจิทัลดังกล่าวยังรองรับ "ป้ายหลุมศพดิจิทัล" ซึ่งเป็นโปรไฟล์เสมือนที่เชื่อมโยงกับหลุมศพจริงผ่านรหัสคิวอาร์ (QR code) ที่ช่วยให้เข้าถึงบริการรำลึกได้สะดวกยิ่งขึ้น ปัจจุบันมีผู้ใช้แพลตฟอร์มนี้แล้วมากกว่า 1 แสนคน โดยมีการสร้างป้ายหลุมศพดิจิทัลกว่า 20,000 รายการ

เจ้าหน้าที่ประจำสุสานคนหนึ่งบอกเล่าว่าผู้ไว้อาลัยจำนวนมากชื่นชมบริการนี้ เพราะพวกเขาสามารถรำลึกถึงบรรพบุรุษได้โดยไม่จำเป็นต้องเดินทางไกลอย่างยากลำบากอีกต่อไป

ขณะเดียวกัน แม้ประเพณีการเผากระดาษเงินกระดาษทองในเทศกาลเช็งเม้งที่สืบทอดกันมายาวนานหลายศตวรรษจะยังคงมีอยู่ในจีน แต่กระแสรักษ์โลกกำลังค่อยๆ เข้ามาเปลี่ยนแปลงวิถีการรำลึกถึงบรรพบุรุษผู้ล่วงลับ โดยสุสานฝูโซ่วหยวน ในเมืองอิ๋นชวน เขตปกครองตนเองหนิงเซี่ยหุยทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน ได้นำเสนออุปกรณ์เครื่องเขียนที่ละลายน้ำได้ให้แก่ผู้ไว้อาลัย เพื่อเขียนข้อความถึงผู้ล่วงลับ ซึ่งช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจากพิธีกรรมดังกล่าว

อนึ่ง พิธีศพถือเป็นเรื่องสำคัญในสังคมจีน และในอดีต ความหรูหราของพิธีศพและหลุมฝังศพเคยถูกใช้เป็นเครื่องชี้วัดความกตัญญูของลูกหลาน แต่ปัจจุบัน แนวคิดการฝังศพแบบรักษ์โลกที่มุ่งลดความฟุ่มเฟือยและส่งเสริมพิธีศพเชิงอนุรักษ์กำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น

สุสานฝูโซ่วหยวนจัดพิธีฝังภาชนะบรรจุอัฐิที่สามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ 6 ใบไว้ใต้สนามหญ้าที่ใช้ประกอบพิธีกรรมในช่วงก่อนถึงเทศกาลเช็งเม้งในปีนี้ ซึ่งนับตั้งแต่ปี 2010 มีการใช้พิธีฝังศพแบบรักษ์โลกหลายรูปแบบกับผู้เสียชีวิตมากกว่า 6,300 รายในหนิงเซี่ย

ขณะเดียวกัน เมืองเสิ่นหยาง มณฑลเหลียวหนิงทางตะวันออกเฉียงเหนือของจีน จะออกค่าใช้จ่ายการลอยศพที่ร่างถูกนำใส่ในโลงลงทะเลมากถึง 5,300 รายในปี 2025 และทางการท้องถิ่นยังจะมอบเงินสนับสนุนสำหรับการฝังใต้ต้นไม้ การฝังในสนามหญ้า และการฝังใต้ดอกไม้เพื่อเพิ่มทางเลือกการจัดพิธีศพเชิงอนุรักษ์

นักวิจัยจากสถาบันวิทยาศาสตร์สังคมเหลียวหนิงกล่าวว่าจากกลุ่มควันธูปที่ลอยจากสุสาน สู่เครื่องเซ่นไหว้ดิจิทัลในโลกออนไลน์ สะท้อนให้เห็นว่าประเพณีรำลึกถึงบรรพบุรุษของจีนกำลังโอบรับความก้าวหน้าทางสังคมและเทคโนโลยี แม้รูปแบบของการรำลึกจะแตกต่างกันไป แต่สิ่งที่ไม่เคยจางหายคือสายใยผูกพันของมนุษย์ที่ไร้กาลเวลา และการทะนุถนอมความทรงจำของคนที่เรารัก

บทความก่อนหน้า

อดีตปธน. 'ยุน ซอก-ยอล' ฝากข้อความขอโทษปชช. เสียใจไม่อาจทำตามความคาดหวัง

บทความถัดไป

เมืองแห่งบทกวี' ในฉงชิ่ง ส่งเสริมท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม