อุรุมชี, 26 เม.ย. (ซินหัว) -- แหล่งโบราณคดีวัดโม่เอ่อร์ในเมืองคัชการ์ เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน เป็นหนึ่งในสิบการค้นพบทางโบราณคดีครั้งใหม่ที่สำคัญของจีนประจำปี 2024

แหล่งโบราณคดีแห่งนี้ตั้งอยู่บนที่ราบตะกอนน้ำพาบริเวณเชิงเขาทางตะวันออกเฉียงใต้ของเขากู้หม่าถ่าเก๋อ ห่างจากตัวเมืองคัชการ์ไปทางตะวันออกเฉียงเหนือราว 33 กิโลเมตร ถือเป็นซากวัดพุทธขนาดใหญ่ที่สร้างบนพื้นดินที่มีความเก่าแก่ที่สุด มีพัฒนาการต่อเนื่องยาวนานที่สุด ในภาคตะวันตกของจีน และได้รับการอนุรักษ์ไว้ค่อนข้างสมบูรณ์

วัดโม่เอ่อร์เริ่มสร้างขึ้นในศตวรรษที่ 1 และถูกทิ้งร้างราวปลายศตวรรษที่ 9 ถึงต้นศตวรรษที่ 10 โดยนับตั้งแต่ปี 2019 เป็นต้นมามหาวิทยาลัยชนชาติส่วนกลาง (Minzu University of China) ร่วมกับสถาบันวิจัยโบราณคดีซินเจียง ได้ดำเนินการขุดค้นพื้นที่แห่งนี้ถึง 6 ครั้ง และขุดพบโบราณวัตถุครอบคลุมหลายประเภทกว่า 30,000 ชิ้น อาทิ เครื่องปั้นดินเผา โลหะ หิน ไม้ กระดูก และสิ่งทอ

ด้วยทำเลที่ตั้งอยู่บนจุดบรรจบของเส้นทางสายไหมทั้งสายเหนือและสายใต้ สามารถเชื่อมต่อไปยังเอเชียใต้ เอเชียกลาง เอเชียตะวันตก และดินแดนที่ห่างไกลออกไป ซึ่งเอื้อต่อการการแลกเปลี่ยนระหว่างอารยธรรมจีน อินเดีย เปอร์เซีย และเมดิเตอร์เรเนียน เมืองคัชการ์ในยุคโบราณจึงเป็นเส้นทางสำคัญของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาจากอินเดียสู่ดินแดนตะวันออก

ซากวัดโม่เอ่อร์และโบราณวัตถุที่ขุดพบ สะท้อนให้เห็นถึงการหลอมรวมขององค์ประกอบทางวัฒนธรรมที่หลากหลาย ทั้งจากอินเดีย คันธาระ (Gandhara) เอเชียกลาง วัฒนธรรมพื้นถิ่น และที่ราบจีนตอนกลาง

วัดโม่เอ่อร์ซึ่งเป็นวัดพุทธขนาดใหญ่ที่สร้างบนพื้นดินในยุคแรกๆ มีคุณูปการสำคัญต่อการศึกษาผังวัดพุทธในยุคต้น รวมถึงพัฒนาการและวิวัฒนาการของวัดพุทธในจีน ตลอดจนการศึกษาทางโบราณคดีที่เกี่ยวกับพุทธศาสนาบนเส้นทางสายไหม

โบราณวัตถุที่ขุดพบยังแสดงให้เห็นว่าตั้งแต่พุทธศาสนาเริ่มเข้าสู่ดินแดนทางตะวันตกของจีน ก็ถูกปรับให้เข้ากับวัฒนธรรมจีน สะท้อนถึงการแลกเปลี่ยนและเรียนรู้ระหว่างวัฒนธรรม ทั้งยังบ่งชี้ถึงความเปิดกว้างของอารยธรรมจีน

ในปี 2024 สำนักบริหารมรดกทางวัฒนธรรมแห่งชาติจีนได้อนุมัติแผนการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากแหล่งโบราณคดีวัดโม่เอ่อร์ พร้อมทั้งมีแผนยื่นขอจัดตั้ง "อุทยานโบราณคดีระดับเขตปกครองตนเอง" บนพื้นที่ดังกล่าว บนพื้นฐานของแนวคิดขุดค้น อนุรักษ์ และเผยแพร่ควบคู่กันไป

บทความก่อนหน้า

เมืองน่าชวี' ในทิเบต เดินหน้าทดลองปลูกต้นไม้หลากสายพันธุ์

บทความถัดไป

ปักกิ่งเปิดตัวเมกะโปรเจกต์ 'วิทยาศาสตร์ชีวภาพ' มุ่งพลิกโฉมการวิจัยโรคร้ายแรง