ปักกิ่ง, 22 มี.ค. (ซินหัว) -- ทีมนักวิทยาศาสตร์ของจีนซึ่งนำโดยเฉินอี้ จากสถาบันธรณีวิทยาและธรณีฟิสิกส์ สังกัดสถาบันบัณฑิตวิทยาศาสตร์จีน วิเคราะห์ตัวอย่างที่ภารกิจฉางเอ๋อ-6 (Chang'e-6) นำกลับมายังโลก และพบว่าแอ่งขั้วใต้-เอตเคน ซึ่งเป็นหลุมอุกกาบาตที่เก่าแก่และใหญ่ที่สุดบนดวงจันทร์ ก่อตัวขึ้นเมื่อ 4.25 พันล้านปีก่อน ซึ่งให้ข้อมูลเชิงลึกสำคัญเกี่ยวกับความเข้าใจวิวัฒนาการยุคแรกของดวงจันทร์และระบบสุริยะ

แอ่งขั้วใต้-เอตเคน เป็นร่องรอยขนาดมหึมาที่เกิดจากการพุ่งชนของดาวเคราะห์น้อยที่ทอดยาวทั่วด้านไกลของดวงจันทร์ ทว่าการระบุอายุแอ่งขั้วใต้-เอตเคนนั้นเป็นเรื่องยาก เนื่องจากตัวเลขประเมินระยะเวลาที่ดาวเคราะห์น้อยพุ่งชนนั้นกินเวลากว้างตั้งแต่ 4.26-4.35 พันล้านปีก่อน นักวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์จึงรอคอยหลักฐานตัวอย่างหินจากแอ่งขั้วใต้-เอตเคนมาเป็นเวลานาน กระทั่งภารกิจฉางเอ๋อ-6 ได้ตัวอย่างหินจากแอ่งแห่งนี้มา

อย่างไรก็ดี ฉางเอ๋อ-6 ลงจอดบนพื้นที่หินบะซอลต์ของแอ่งอะพอลโลที่อยู่ภายในแอ่งขั้วใต้-เอตเคน พื้นที่ดังกล่าวถูกพุ่งชนหลายครั้ง และเกิดการปะทุของหินบะซอลต์หลังจากการพุ่งชน ส่งผลให้ตัวอย่างดวงจันทร์จากภารกิจฉางเอ๋อ-6 มีเศษวัสดุจากหลากช่วงเวลา การระบุอายุการก่อตัวจึงมีความท้าทาย

ในบทความวิจัยที่เผยแพร่ในวารสาร เนชันแนล ไซแอนซ์ รีวิว คณะนักวิจัยตรวจสอบชิ้นส่วนราว 1,600 ชิ้น จากตัวอย่างน้ำหนัก 5 กรัม จนสามารถระบุเศษหินกลุ่มหินนอไรต์จำนวน 20 ชิ้นที่มีเนื้อสัมผัส โครงสร้างแร่ และธรณีเคมีที่บ่งบอกถึงต้นกำเนิดของการพุ่งชน

ทีมงานพบหลักฐานการพุ่งชนแตกต่างกันสองเหตุการณ์คือเมื่อ 4.25 พันล้านปีก่อน และ 3.87 พันล้านปีก่อน โดยพบว่าหินนอไรต์ที่เก่าแก่มากกว่า (อายุ 4.25 พันล้านปี) มีลักษณะโครงสร้างและองค์ประกอบบ่งชี้ว่ามีการตกผลึกในระดับแตกต่างกันภายในแผ่นหลอมละลายอันเกิดจากเหตุการณ์การพุ่งชนแอ่งขั้วใต้-เอตเคนครั้งเดียวกัน

การสำรวจทางธรณีวิทยาอย่างละเอียดและการวิเคราะห์หินวิทยาเชิงเปรียบเทียบ บ่งชี้ว่าเหตุการณ์ดาวเคราะห์น้อยพุ่งชนที่มีอายุเก่าแก่ 4.25 พันล้านปีนั้น มีแนวโน้มเป็นช่วงเวลาเหตุการณ์พุ่งชนแอ่งขั้วใต้-เอตเคน

การค้นพบครั้งนี้เป็นหลักฐานโดยตรงชิ้นแรกที่ชี้ให้เห็นว่าแอ่งขนาดใหญ่ที่สุดของดวงจันทร์ก่อตัวขึ้นเมื่อราว 320 ล้านปีหลังจากระบบสุริยะถือกำเนิด อายุแน่ชัดของแอ่งขั้วใต้-เอตเคนคือ 4.25 พันล้านปี ซึ่งสามารถใช้เป็นหมุดยึดเวลาสำคัญสำหรับการปรับปรุงลำดับเหตุการณ์หลุมอุกกาบาตบนดวงจันทร์ และกำหนดลำดับเวลาของวิวัฒนาการช่วงแรกของดวงจันทร์ให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

อนึ่ง ยานสำรวจภารกิจฉางเอ๋อ-6 ถูกปล่อยสู่อวกาศเมื่อวันที่ 3 พ.ค. 2024 และนำตัวอย่างจากด้านไกลของดวงจันทร์กลับสู่โลก จำนวน 1,935.3 กรัม เมื่อวันที่ 25 มิ.ย. 2024

บทความก่อนหน้า

หุ่นยนต์ลาดตระเวน 'ปินเสี่ยวซิน' ประเดิมงานแรกในหางโจว

บทความถัดไป

สำรวจซากโบราณ 'เปอร์เก' ร่องรอยจากยุคสัมฤทธิ์ตอนต้นในตุรกี